Hüseyin Haki Efendi, İskender Bey ve Mehmet Usta kimlerdir, biliyor musunuz?
Kendinizi suçlamayın, bunu neredeyse hiç kimse bilmez… Bu isimlerin bu güne kadar neden birer araba vapuruna konmadığını… Hiç olmazsa, bari arabalı vapur iskelelerine şöyle birer panonun neden asılmadığını da bilmez hiç kimse…
“Ey millet!..
1871 senesine kadar dünyada hiç kimse araba vapurunun ne olduğunu bilmiyordu…
Ta ki, sizin dedelerinizden ve bu vatanın evladı olan şu üç isim akıl edip, dünyanın ilk araba vapurunun planını çizinceye kadar:
1- Dönemin Şirket-i Hayriye Müdürü HÜSEYİN HAKİ EFENDİ
2- Umum Müfettişi İSKENDER BEY
3- Hasköy Tersanesi baş mimarı MEHMET USTA
Ülkemize ve dünyaya örnek olup, göğsümüzü kabartan bu üç aydın kişiyi rahmetle ve minnetle anıyoruz…”
Bunu yapmak acaba kaç kuruş tutardı ve acaba neden yapılmadı?.. Ve bu üç insanın isimleri “Graham, Albert, Izaak, George” filan olsaydı, acaba ders kitaplarımızda kaç yıl karşımıza çıkardı?
Yüzüne bakılacak hali kalmamış olan ekranlarımız ve beyaz perdeler için; hemen şuracıkta, burnumuzun dibinde yaşanmış olan bu gerçek ve muhteşem hikâyenin filmi neden çekilmez?..
Bugün dünyanın pek çok ülkesinde veya ülkeleri arasında araba vapurları ve içine araba bindirilen büyük gemiler çalışıyor… Ülkemizde de benim bildiğim kadarıyla Van’dan Tatvan’a, İzmir’den Karşıyaka’ya, Gelibolu’dan Lapseki’ye, Eceabat’tan Çanakkale’ye, Gökçeada’ya, Geyikli’den Bozcaada’ya, Topçular’dan Yalova’ya, Tekirdağ’dan Avşa ve Marmara Adalarına arabalı vardı… Ayrıca İskenderun Körfezi’nde ve Türkiye-Kıbrıs arasında seferler yapılıyor veya yapılıyor idi…
Şimdi bunların daha yenileri, daha hızlıları inşa edildi ve şehir hatları hızla gelişiyor… Fakat hepsinin atası, işte o vapur; Suhulet… Yani, denizi geçmek isteyen yolculara “kolaylık” olsun diye, üç Türk tarafından tasarlanan, dünyanın o ilk araba taşıyan vapuru…
Dünyanın ilk araba vapurunun ismi: Suhulet… Suhulet “Kolaylık” demek ve hikâyesi şöyle: Hayal kurmayı becerebilen bu üç Türk o güne kadar benzeri görülmemiş bir vapur tipi üzerinde kafa yormaya başlıyorlar… “Bu öyle bir şey olsun ki, düz ve alçak güvertesinin her iki ucunda rampalar bulunsun… Arabalar, faytonlar bu rampaları kullanarak vapura binsin ve dönmeden karşı taraftan karaya çıksın…”
Proje güzelce çizilip yaptırılıyor. Böylece, 1871 senesinde… Denizcilik tarihine “DÜNYANIN İLK ARABA VAPURU” olarak adı yazılan; “26” baca numaralı SUHULET (Kolaylık) doğuyor… Ve hemen ardından; “27” baca numaralı (iki kıyıyı birbirine bağlayan) anlamına gelen “SAHİLBENT” inşa ettiriliyor…
Hizmetten alındığı 1958 yılına kadar Sirkeci-Harem hattında hizmet veren Suhulet, tam 87 yıl boyunca sayısız araç ve yolcuyu iki kıta arasında taşıyor…
Not: İDO (İstanbul Deniz Otobüsleri) tarafından, Çeksan Tersanesi’nde inşa ettirilen, 80 araç, 612 yolcu kapasiteli, 12,5 deniz mili hız (Sirkeci-Harem 8 dk.) yapabilen… Ve 2007 yazı itibariyle denize indirilen yeni Suhulet ile nasılsa bir gün karşılaşırsınız. İşte o zaman bu hikâyeyi hatırlayın istedim…
Stop
Muammer Erkul
09 Eylül 2007 Pazar