YANIĞIN ÜSTÜNE DİREKT BUZ KOYMAYIN
Büyük veya küçük yanık, herkesin başına gelebilir. Evde, işyerinde ya da trafikte, siz veya bir
yakınınız yanabilir. Türkiye yanık vakalarının sık yaşandığı ülkelerden. Yanıklar küçük ve
yüzeysel de olsa can yakar. Bazı yanıkların ise telafisi mümkün değil. Özellikle bebekler ve
çocuklar, genellikle de dikkatsizlik ve tedbirsizlik nedeniyle ciddi yanıklar yaşıyor. Yaşamları
kurtulsa bile yıllar süren ameliyatlar maratonu başlıyor. Yanıklar konusunda yaşanan en ciddi
sorun, bu yaralıların tedavi edildiği merkezlerin azlığı. Yanığa müdahalede ilk adım üstüne
soğuk su tutmak. Asla yoğurt, diş macunu, yağ sürmeyin, doğrudan buz koymayın. Buz bu kez
soğuk yaralanmasına yol açar.
ELLE SÖNDÜRMEYE ÇALIŞMAYIN
İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Plastik Rekonstrüktif ve Estetik Cerrahi Bölümü
Uzmanı Prof. Dr. Oğuz Çetinkale, yanıkların önemli bir bölümünün yangına müdahale sırasında
oluştuğunu belirtiyor, "Yangın söndüremeyeceğiniz boyuttaysa mücadele etmek yerine, hemen
oradan uzaklaşın" diyor.
Ayrıca:
Elbiseler tutuştuğu zaman elle söndürmeye çalışmayın. Bu el yanık ve yaralanmalarına yol
açıyor.
Yanmaya maruz kalanın (elbiseleri tutuşmuşsa) dik pozisyonda koşması, alevlerin yukarı
çıkarak ağız ve boyun bölgesini daha fazla yakmasına neden olur. Yangını yatar pozisyonda bir
örtüye sarınarak veya suyla söndürmek gerekiyor.
Pansuman yapılacak merkeze ulaşana kadar aşağıdakileri unutmayın:
Yangını söndürdükten sonra ilk dakikalarda özellikle, yanık bölgelere "soğuk uygulama" büyük
önem taşıyor. Ancak buzlu su ya da buz kullanılmaması gerekiyor. Buz, sıcak yaralanmasından
sonra bir de soğuk yaralanmasına yol açıyor. Buzdolabındaki su ya da musluk suyu da
yetebilir.
Bir diğer yol da mutfakta kullanılan şeffaf streç filmleri yanık bölgesine tek ya da çift kat
sarmak, bunun üstüne soğuk uygulama yapmak.
Yaklaşık 15 dakikalık soğuk uygulamanın ardından da yanık için kullanılan bir pomat sürün.
Yanık yarasına yoğurt, diş macunu ve yağ sürmek kesinlikle yanlış.
Çocuklarda yüzde 10 yanık bile öldürüyor
Bazı basit yanıkları, yukarıdaki önlemlerle doktora gitmeden tedavi etmek mümkün. Ciddi
yanıkların ise doğru ve zamanında tedavi edilmemesi ölüme neden olabilir. Yüz, göz, göz
kapağı, ellerin yanması estetiğin ötesinde fonksiyonel sorunları beraberinde getirebilir.
Çocuklarda yanık vücut yüzeyinin yüzde 10’unu geçtiği, erişkinlerde de yüzde 15-20 gibi
rakamları bulduğu zaman hayati tehlike başlıyor.
Yeni merkezlere ihtiyaç var
Hayati tehlikesi bulunan yanık yaralanmalıların hastaneye yatırılarak tedavi edilmesi gerekiyor.
Ancak maalesef yeterli sayıda ve yatağı bulunan merkez ihtiyacı karşılamaktan uzak. Yanık
yaralılar hastane hastane dolaştırılıyor. Prof. Dr. Çetinkale, "Hayati tehlikesi bulunan yaralıların
mutlaka hastaneye yatırılarak tedavi edilmeleri lazım. Yanık, özel ilgi ve bakım gerektirir.
Gelişmiş ülkelerde yanık tedavisi "yanık merkezi" adı verilen, sadece yanık hastalar için dizayn
edilmiş, bu konuda uzman personelin yanısıra çeşitli araç ve gerecin bulunduğu, dışarıdan giriş
çıkışların kontrol altına alındığı ünitelerde yapılıyor. Türkiye’de yanık hastaların tedavi
edilebildiği çeşitli yanık merkezleri var. Ancak yeterli değil. İstanbul’da, Kartal Devlet
Hastanesi’nin hemen yanında yeni bir merkez yapılıyor. Diğer hastanelerin de yanıklı hastalar
içinde ayrılmış servisleri var. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi’nde yanık hastalar için 10 tane yatağımız
var" diyor.